Bllokada e Rusisë e dërgesave të ushqimit ukrainas dhe humbja e mundshme e të korrave të Ukrainës për shkak të ndërprerjeve nga lufta kanë dominuar titujt kryesorë në muajt e fundit. Midis shkurtit dhe qershorit, çmimet globale të grurit u rritën me më shumë se 60 për qind, duke nxitur shqetësimet humanitare dhe paralajmërimet nga agjencitë ndërkombëtare të zhvillimit për rritjen e pasigurisë ushqimore në vendet e varfra afrikane dhe aziatike.
Por shumë prej këtyre titujve kanë qenë mashtruese. Në vendet e varfra, rreth 80 për qind e të gjitha kalorive vijnë nga drithërat. Më i rëndësishmi është orizi, i cili përbën 27 për qind të marrjes së kalorive për frymë në botën në zhvillim dhe është elementi kryesor në Azi. Në vende të tilla si Mianmari dhe Kamboxhia, orizi përbën 80 për qind të kalorive.
Misri është drithi më i rëndësishëm për ekzistencë në Afrikë. Rreth 30 për qind e misrit në botë konsumohet nga vendet afrikane, me njerëzit në Malavi, Lesoto dhe Kenia që konsumojnë mesatarisht 90-180 kilogramë (198-397 paund) në vit. Gruri, i cili është drithi i dytë më i rëndësishëm në botë, është relativisht i parëndësishëm në vendet e varfra. Për shembull, konsumi vjetor i grurit për frymë është vetëm rreth 17 kilogramë në Afrikën Sub-Sahariane.
Tani, merrni parasysh kontributin e Ukrainës në furnizimin global të ushqimit. Në vitin 2020, ajo eksportoi shumë pak oriz, 18 milionë tonë grurë dhe 28 milionë ton misër. Ishte eksportuesi i pestë më i madh i grurit pas Rusisë (37.3 milionë tonë), Shteteve të Bashkuara (26 milionë), Kanadasë (26 milionë) dhe Francës (19.8 milionë); dhe eksportuesi i katërt më i madh i misrit, pas SHBA-së (52 milionë tonë), Argjentinës (37 milionë) dhe Brazilit (34 milionë).
Humbja e grurit dhe misrit ukrainas nuk duhet të shkaktojë në vetvete pasiguri ushqimore në vendet e varfra, sepse prodhimi dhe eksportet nga vendet e tjera mund të rriten.
Merrni parasysh misrin. Vendet e varfra që mbështeten te misri prodhojnë pjesën më të madhe të tij në vend, dhe shumë pak nga ato që importojnë vjen nga Ukraina. Për shembull, në vitin 2020, Kenia importoi vetëm 11,818 tonë nga Ukraina. Deficitet e asaj madhësie duhet të jenë relativisht të lehta për t’u plotësuar nga prodhuesit e tjerë, veçanërisht duke pasur parasysh se shumica e misrit nuk nevojitet për ekzistencën e njerëzve. Në nivel global, vetëm 15 për qind e të gjithë misrit të prodhuar në botë konsumohet si ushqim. Në SHBA – prodhuesi më i madh i misrit në botë – 10-12 milionë tonë në vit përdoret për të prodhuar ëmbëlsues.
Prodhuesit e tjerë gjithashtu duhet të jenë në gjendje të kompensojnë humbjen e grurit ukrainas. Prodhimi i kaluar tregon se shumë vende nuk janë aktualisht me kapacitet të plotë. Për shembull, rritja e eksporteve të grurit të SHBA nga nivelet e fundit prej 26 milionë tonësh në kulmin e tyre të vitit 1981 prej 44 milionë tonësh do të kompensonte më shumë se humbjen e eksporteve totale të grurit të Ukrainës.
Rreziku i mungesës së plehrave ka krijuar gjithashtu tituj, sepse kjo mund të zvogëlojë ofertën dhe të rrisë çmimin e ushqimit në nivel global. Por Ukraina përbën vetëm 0.8 për qind të eksporteve botërore të plehrave.
Gjithsesi, vendet e varfra nuk duhet të preken ndjeshëm nga humbja e produkteve bujqësore ukrainase. Por kjo nuk do të thotë se shqetësimet për pasigurinë ushqimore janë të tepruara. Problemet janë thjesht të ndryshme dhe më komplekse se sa nënkuptojnë titujt.
Pasiguria ushqimore është përkeqësuar vazhdimisht prej vitesh. Në vendet me të ardhura të ulëta, përqindja e njerëzve që vuajnë nga mungesa e ushqimit të mjaftueshëm me cilësi të lartë u rrit nga rreth 13 për qind në 2015 në 26 për qind në 2019, për shkak të ndërveprimit të faktorëve si ndryshimi i klimës, dështimi i institucioneve dhe armatimet rajonale. Lidhja e problemit vetëm me luftën e Rusisë në Ukrainë rrezikon të krijojë një supozim të rremë se ai mund të rregullohet ose përmirësohet ndjeshëm duke i dhënë fund luftës në Evropën Lindore.
Pushtimi rus i Ukrainës mund të shkaktojë vërtet probleme në tregjet globale të ushqimit. Mund të zvogëlojë furnizimet globale të ushqimit në afat të shkurtër, veçanërisht kur ka ndërprerje në korsitë e transportit dhe aksesin në porte. Për fat të mirë, negociatat e fundit tregojnë se këto probleme mund të korrigjohen. Për më tepër, 850 milionë tonë rezerva globale të grurit, 25 për qind e të cilave mbahen nga SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian, mund të përdoren gjithashtu për të ndihmuar në adresimin e deficiteve të përkohshme.
Rreziku më i madh afatgjatë është se Rusia – jo Ukraina – do të reduktojë eksportet. Rusia përbën 19 për qind të eksporteve globale të grurit dhe 15 për qind të eksporteve të plehrave. Eksportet mund të bien për shkak të luftës, motit të keq ose një krize ekonomike që prish prodhimin. Mund të bjerë për arsye politike, të tilla si një lojë ruse për të shfrytëzuar fuqinë e saj në treg, siç ka bërë me gazin. Në të kundërt, Ukraina dhe aleatët e saj mund të kërkojnë të rrisin presionin ekonomik ndaj Rusisë duke kërkuar ndalimin e eksporteve të saj bujqësore, të cilat deri më tani janë përjashtuar nga sanksionet tregtare. Armiqësitë politike ka të ngjarë të vazhdojnë edhe pas përfundimit të konfliktit të armatosur.
Duke pasur parasysh këto rreziqe, një përgjigje e ndjeshme për SHBA-në dhe aleatët e saj prodhues bujqësor është rritja e prodhimit të të korrave dhe rritja e rezervave. Rritja e prodhimit lejon që rezervat e grurit të zgjerohen pa reduktuar furnizimet globale; dhe me rezerva më të mëdha, sasi të vogla mund të lirohen më lehtë për të ndihmuar në zbutjen e deficiteve të përkohshme. Këto politika dërgojnë gjithashtu një sinjal të fortë për fermerët për të mbajtur kapacitetin prodhues, i cili do të ndihmojë në sigurimin e aftësisë për të ndjekur një prodhim edhe më të madh nëse lind nevoja.
Rritja e prodhimit dhe rezervave do të zbusë ndërprerjet e luftës në afat të shkurtër dhe, me kalimin e kohës, do të zvogëlojë varësinë globale nga eksportet bujqësore ruse, duke u dhënë aleatëve të Ukrainës më shumë hapësirë për manovra politike. Për vendet e varfra që përballen me kërcënimin në rritje të pasigurisë kronike ushqimore, këto politika ofrojnë siguri kundër urisë masive.
Kriza ushqimore e shkaktuar nga lufta Rusi-Ukrainë nxjerr në pah sfidat akute të pasigurisë ushqimore. Një vështrim më i afërt tregon se problemet janë shumë më të thella se lufta aktuale dhe se sistemi global i ushqimit duhet urgjentisht të bëhet më elastik për arsye politike dhe humanitare.
Project Syndicate
